(ur. 1801 w Londynie, zm. 1890 w Birmingham), angielski ksiądz katolicki, kardynał, filozof, teolog i pisarz. Błogosławiony Kościoła rzymskokatolickiego.
Wychowywał się w środowisku anglikańskim. W 1816 przeżył swoje przebudzenie religijne, a rok później rozpoczął studia w Trinity College w Oksfordzie. W 1822 podjął decyzję o przyjęciu święceń w kościele ewangelickim. Otrzymał je 2 lata później, po czym jednak zaczął stopniowo oddalać się od ewangelicyzmu. W 1825 przyjął anglikańskie święcenia prezbiteriatu, następnie przez dwa lata pełnił funkcję wikariusza w kościele św. Klemensa i aktywnie uczestniczył w życiu naukowym Oksfordu. W 1828 został mianowany proboszczem uniwersyteckiego kościoła St. Mary. W 1833 pojechał na Sycylię, gdzie, po doświadczeniu ciężkiej choroby, postanowił powrócić do Anglii i kontynuować misję powierzoną mu przez Boga.
Po powrocie do Oxfordu zaczął głosić kazania oraz wydawać traktaty, w których wskazywał na ideę ciągłości Kościoła oraz na podobieństwa między protestantyzmem a katolicyzmem. Prowadził szereg wykładów na temat “via media” anglikanizmu (“Traktaty na nasze czasy”, Tracts for the Times). Swoją działalnością dał początek tzw. ruchowi oksfordzkiemu.
Po latach pracy oraz lekturze licznych dzieł patrystycznych, podjął decyzję przejścia na katolicyzm (1847). Przyczyniło się do tego również spotkanie z błogosławionym Dominikiem Barerim, włoskim zakonnikiem ze zgromadzenia pasjonatów, który odwiedził dom wspólnoty Newmana. Decyzja ta wiązała się z wieloma konsekwencjami. Newman musiał opuścić kościół St. Mary, zrezygnować z pełnionych przez siebie funkcji oraz sprostać atakom zarówno ze strony protestantów, jak i katolików. Na początku l. 80. w odpowiedzi na zarzut nieszczerości ze strony znanego angielskiego powieściopisarza Charlesa Kingsely’a, Newman napisał książkę “Apologia pro vita sua”, dzięki której zyskał utracony autorytet.
Podczas swojego pobytu w Rzymie zapoznał się z Oratorium św. Filipa Neri, stowarzyszeniem księży katolickich założonym w XVI w. i otrzymał od papieża Piusa IX pozwolenie na zakładanie oratoriów w Anglii. W 1848 w Old Oscott powstał pierwszy dom (przeniesiony wkrótce do centrum Birmingham, a w 1852 w pobliże Edgbaston), rok później kolejny – w Londynie.
W 1851 (na prośbę biskupów irlandzkich) zajął się organizacją uniwersytetu katolickiego w Dublinie. Chciał, aby była to uczelnia dla świeckich, przyjmująca nie tylko Anglików, ale także Amerykanów. Gdy okazało się, że jest to niemożliwe, zrezygnował z pełnienia funkcji rektora (1858).
W 1869 założył szkołę, która miała być pierwszą szkołą katolicką prowadzoną dla chłopców, mającą dać im porządne wykształcenie religijne i świeckie. W 1879 papież Leon XIII mianował go kardynałem.
W czasie studiów poznał Ambrożego St. Johna, przyjaciela na całe życie, razem z którym został konwertytą na katolicyzm. Z Ambrożym mieszkał przez 32 lata w Oriatorim w Birmingham. Po śmierci został pochowany obok niego we wspólnym grobie w Rednal.
Za pontyfikatu Jana Pawła II rozpoczęto proces beatyfikacyjny. Jego wyniesienie na ołtarze odbyło się we wrześniu 2010 podczas mszy w Cofton Park w Birmingham, w czasie pielgrzymki Benedykta XVI do Wielkiej Brytanii. Jego wspomnienie liturgiczne obchodzone jest 9 października.
