Kresy

Kresy wschodnie - przestrzeń kulturowa, nacechowana silnym ładunkiem mitologicznym i emocjonalnym - osadzone są w określonych ramach geograficzno-historycznych, które przez stulecia ulegały poważnym zmianom.

Po 1945 termin ten stał się jednoznacznym określeniem dawnych ziem Rzeczpospolitej, które Jałta pozostawiła poza wschodnimi granicami naszego kraju. Wszystkie one znalazły się w obrębie Związku Radzieckiego, stając się poligonem wojny kulturowej, w której z premedytacją niszczono wszelkie ślady przeszłości.

Odarte ze świętości kościoły zamieniono w domy kultury, muzea ateizmu, magazyny i bazy transportu, cele klasztorne zapełniono więźniami, w pałacach i dworach ulokowano szkoły, urzędy i szpitale psychiatryczne; nie pozostawiono w spokoju nawet zmarłych, dewastując cmentarze.

Upadek ZSRR w 1991 oznaczał powołanie do życia nowych, niepodległych organizmów państwowych w tej części Europy: Ukrainy, Białorusi i Litwy. Wraz z tym pojawiła się możliwość swobodnego kształtowania kultury narodowej przez Ukraińców, Białorusinów i Litwinów, a to otworzyło nowy rozdział w dziejach dawnych ziem kresowych.

Wizyta w każdym z tych krajów oznacza dla Polaka także podróż w przeszłość. Jej kolejne przystanki wytyczają materialne pamiątki: zabytkowe budowle, ruiny, tablice, nazwiska na nagrobkach, wreszcie same nazwy: miejscowości, jezior, rzek, gór.

Jedni decydują się na podróż rzeczywistą, inni poprzestają na podróżowaniu mentalnym - dla jednych i drugich prezentowana książka będzie miłym przewodnikiem.